Socia justeco

Socia justeco estas la koncepto de socio, kiu ĝenerale temas pri homaj rajtoj kaj egaleco, kaj kiu atingas justecon en ĉiu parto de socio, anstataŭ ol nur en administrado de leĝo, kaj estas en la konstitucio de Internacia Organizaĵo de Laboro. La termino povas esti senforma, kaj enteni kelkfoje sinkontraŭdirajn valorojn de justeco. Oni ĝenerale pripensas ĝin kiel mondon, kiu donas al individuoj kaj grupoj justan pritraktadon kaj neŭtralan dividon de la avantaĝoj de socio. (Malsamaj porpledantoj de socia justeco evoluigis malsamajn interpretojn pri kio konsistigas justan pritraktadon kaj neŭtralan dividon.) Ĝi ankaŭ povas referenci al la disdonado de la avantaĝoj kaj malavantaĝoj ene de socio.

Socia justeco estas grava afero en politiko. Plej multaj sociaj filozofioj prezentas justan socion kiel celon, tamen ekzistas malkonsentoj inter la diversaj politikaj ideologioj pri kio tia socio estas. La koncepto de "socia justeco" en si mem, estas ofte uzita fare de politikaj grupoj kiuj vidas la ekzistantan socian ordon kiel maljustan.

Socia justeco estas ambaŭ filozofia afero kaj grava politika afero, religio, kaj civila socio. La plimulto da individuoj deziras vivi en justan socion, sed malsamaj politikaj ideologioj havas malsamajn ideojn pri kio "justa socio" fakte estas. Maldekstristoj ofte uzas la terminon "socia justeco" por priskribi socion kun pli grandskala ekonomika egaleco, kiun oni povus atingi per progresa imposto, enspeza redisdonado, aŭ propraĵa redisdonado. Dekstristoj ankaŭ uzas la terminon "socia justeco," sed ĝenerale kredas, ke oni povas plej bone atingi justan socion per la libera merkato, kiun ili kredas provizi egalecon de okazo, kaj antaŭenigas homamon kaj karitaton. Socia justeco temas pri nepolitika filozofia koncepto en multe da la skribado de John Rawls. Estas fundamenta katolika socia instruo, kaj estas unu el la Kvar Fudamentaĵoj de verdaj partioj. Ambaŭ la dekstro kaj maldekstro kutime konsentas pri la graveco de leĝo, homaj rajtoj, kaj iu formo de sociala ŝtato (tamen la maldekstro subtenas la socialan ŝtaton multe pli ol la dekstro).

La filozofo Michael Walzer argumentas, ke la signifo donita al la ideo de justeco malsamas inter malsamaj socioj, kaj eĉ ene de difinita socio malsamaj principoj estas konsiderataj justaj rilate al malsamaj sferoj de socia vivo. Tiel ekzemple, kvankam la reganta percepto estas ke salajroj estu dividitaj laŭ la kvalito de la laboro de la dungito, medicina prizorgo estas dividita laŭ bezono kaj la voĉdonrajto estas dividita egale kaj universale.

La eknomisto Frederick Hayek argumentis, ke la ideo de socia justeco estis sensenca kaj ke la serĉado de socia justeco grave malobservis homan liberecon ^[1]. Hayek sanktigis la rajton al privatproprieto kaj argumentis ke ekzistas neniu morala pravigo por mikso en la decidoj de persono koncerne la uzon de lia posedaĵo, kaj tial ke ekzistas neniu pravigo por reguligado de la ekonomio aŭ impostado por la celo de realigado de la idealo de socia justeco.

1. ↑ Famous Fredrich August von Hayek Quote, liberty-tree